Oliwa jest symbolem regionu Morza Śródziemnego i jednym z podstawowych składników tamtejszej diety. Jednak nie trzeba mieszkać w kraju śródziemnomorskim, aby korzystać z właściwości prozdrowotnych oliwy. Przejście na dietę śródziemnomorską, której nieodłącznym elementem jest oliwa, uznawane jest za korzystne dla organizmu, między innymi może przyczyniać się do znaczącego obniżenia prawdopodobieństwa zachorowania na choroby układu krążenia.(1)
Oliwa – płynne złoto regionu śródziemnomorskiego
Oliwki to owoce drzewa oliwnego. Można je konserwować do celów konsumpcyjnych w oliwie lub słonej zalewie, w całości albo po pokrojeniu. Z oliwek można tłoczyć cenny olej o szerokim wachlarzu zastosowań. Oliwa doskonale nadaje się do smażenia i gotowania. Jest także wartościowym składnikiem kosmetyków i leków.
Rysunek 1: Główne rodzaje oliwy(7)
Na czym polega dieta śródziemnomorska?(2)
Nie da się przecenić znaczenia diety w życiu człowieka.
Szereg badań naukowych pokazuje, że to, co jemy, ma ogromny wpływ na nasze zdrowie.
Jednym z modeli zdrowego odżywania jest tak zwana dieta śródziemnomorska.(2)
Główne cechy diety śródziemnomorskiej w 5 punktach:(3)
1. Trzon diety powinny stanowić nieprzetworzone pokarmy pochodzenia roślinnego (owoce, warzywa, nasiona, orzechy).
2. Z umiarkowaną częstotliwością w menu powinny pojawiać się ryby i drób.
3. Spożywanie nabiału, czerwonego mięsa, żywności przetworzonej i słodyczy powinno zejść na dalszy plan.
4. Nieodłącznym składnikiem diety śródziemnomorskiej jest oliwa, a zwłaszcza oliwa z pierwszego tłoczenia (extra virgin).(3,4)
5. Podczas posiłków można spożywać w umiarkowanych ilościach napoje alkoholowe, a zwłaszcza wino.(4)
Dieta śródziemnomorska – klucz do zdrowego układu krążenia
Dieta śródziemnomorska ściśle wiąże się z obniżeniem ryzyka różnych chorób i zmniejszeniem liczby zgonów.
-
Wśród osób stosujących dietę śródziemnomorską rzadziej zdarzają się choroby układu krążenia, takie jak choroba wieńcowa, udar i nadciśnienie.(3)
-
U zwolenników diety śródziemnomorskiej stwierdza się niższą częstość występowania otyłości. Może to obniżać ryzyko zachorowania na wiele innych chorób.(2)
-
Oprócz obniżania ryzyka chorób układu krążenia dieta ta może przyczyniać się do obniżenia ryzyka zachorowania na niektóre nowotwory, choroby neurodegeneracyjne i metaboliczne (np. cukrzycę typu 2).(3)
Oliwa to zdrowie
Jak wykazały badania naukowe, sekret diety śródziemnomorskiej tkwi w dużej mierze w oliwie i zawartych w niej składnikach.
Oliwa, zwłaszcza z pierwszego tłoczenia, wyróżnia się niezwykle wysoką zawartością jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Około 80% kwasów tłuszczowych zawartych w oliwie stanowi jednonienasycony kwas oleinowy.(3) Jest to niezwykła cecha na tle innych olejów. Nienasycone kwasy tłuszczowe pomagają w normalizacji stężenia tłuszczu we krwi. Z kolei tłuszcze zwierzęce, które są bogate w nasycone kwasy tłuszczowe, stanowią zagrożenie dla układu krążenia.
Prozdrowotne działanie oliwy jest skutkiem zawartości innych składników, na przykład polifenoli.(3,5) Wywierają one korzystny wpływ w przypadku nowotworów i chorób układu krążenia, między innymi miażdżycy, udaru i zaburzeń czynności mózgu.(5) Polifenole obniżają stężenie tzw. „złego cholesterolu” i pobudzają działanie „dobrego cholesterolu” w organizmie.(5)
Rysunek 2: Związki odpowiadające za korzystne oddziaływanie fizjologiczne oliwy.(3)
W jakim stopniu dieta śródziemnomorska może chronić przed chorobami układu krążenia?
Dieta śródziemnomorska jest zalecana na podstawie wyników międzynarodowych badań i zaleceń Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, ponieważ wiąże się z niższym ryzykiem schorzeń układu krążenia, między innymi chorób będących zagrożeniem dla życia takich jak udar.(1,4–6)
W badaniu obejmującym prawie 26 000 kobiet wykazano, że dieta śródziemnomorska może obniżać ryzyko niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych o nawet 28%.(1)
Jak rozpocząć przygodę z dietą śródziemnomorską?
Aby korzystać z dobrodziejstw diety śródziemnomorskiej, nie musisz mieszkać w basenie Morza Śródziemnego.
Jednak zanim weźmiesz się do gotowania, zapoznaj się z kilkoma ważnymi wskazówkami.
-
Punkt dymienia oliwy wynosi około 191°C. Podczas smażenia uważaj, aby oliwa nie uległa podgrzaniu do zbyt wysokiej temperatury. Jeśli potrawa musi być smażona na bardzo gorącym tłuszczu, należy użyć oleju słonecznikowego.
-
Oliwa ma charakterystyczny smak, który na początku może nie przypaść do gustu. Warto używać oliwy do przyprawiania klasycznych włoskich potraw, takich jak spaghetti, oraz sałatek.
Niech bogata w oliwę dieta śródziemnomorska będzie pierwszym krokiem w kierunku zdrowszego stylu życia.
Przejrzyj nasze przepisy na różne potrawy przyrządzane z dodatkiem oliwy z oliwek.
Przez żołądek do zdrowia
Autor:
Budai Marianna
Piśmiennictwo
- (1) Ahmad S, Moorthy MV, Demler OV et al. Assessment of risk factors and biomarkers associated with risk of cardiovascular disease among women consuming a mediterranean diet. JAMA Network Open 2018;1(8)e185708 Return to content
- (2) Santangelo C, Vari R, Scazzocchio B et al. Anti-inflammatory activity of extra virgin olive oil polyphenols: Which role in the prevention and treatment of immune-mediated inflammatory diseases? Endocrine, Metabolic & Immune Disorders - Drug Targets 2018;18:36-50. Return to content
- (3) Yubero-Serrano EM, Lopez-Moreno J, Gomez-Delgado F et al. Extra virgin olive oil: More than a healthy fat. Eur J Clin Nutr. doi:10.1038/s41430-018-0304-x Return to content
- (4) Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J et al. Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet supplemented with extra virgin olive oil or nuts. NEJM 2018;378:e34 Return to content
- (5) Tressera-Rimbau A, Arranz S, Eder M et al. Dietary polyphenols in the prevention of stroke. Oxidative Medicine and Cellular Longevity 2017;Art ID:7467962 Return to content
- (6) Visseren F, Mach F, et al. 2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur Heart J. 2021. doi:10.1093/eurheartj/ehab484 Return to content
- (7) Codex alimentarius; Standards for olive oils and olive pomace oils CXS 33-1981 https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FStandards%252FCXS%2B33-1981%252FCXS_033e.pdf Return to content