Łatwiej jest zapobiec udarowi mózgu niż go leczyć
Udar mózgu to częsta i zagrażająca życiu choroba. Ponadto jedynie niewielki odsetek pacjentów, którzy przeżyją udar mózgu, jest w stanie prowadzić po leczeniu normalne życie. Inni zaś muszą do końca życia radzić sobie z następstwami choroby lub niepełnosprawnością różnego stopnia. W związku z tym należy być świadomym istotnych czynników ryzyka oraz możliwości zapobiegania udarowi mózgu, a także wiedzieć, co należy zrobić w przypadku wystąpienia pierwszych objawów u nas samych lub u innych osób.
Rodzaje udaru mózgu
Można wyróżnić dwie główne postaci udaru mózgu. Udar niedokrwienny jest spowodowany nagłym brakiem przepływu krwi w tętnicach mózgowych, z kolei przyczyną udaru krwotocznego jest krwawienie z pękniętego naczynia krwionośnego. Około 80–85% udarów mózgu to udary niedokrwienne, co oznacza, że dopływ krwi do mózgu nie jest wystarczający, a tkanka mózgu obumiera z powodu niedoboru tlenu i glukozy.(1)
Około 15 do 20% udarów spowodowanych jest krwawieniem. W tym przypadku ściany naczyń krwionośnych pękają, a krew wycieka do tkanki mózgowej. Uważa się, że przemijające ataki niedokrwienne (TIA) często stanowią sygnał ostrzegający przed udarem mózgu i dlatego często nazywane są mini-udarami. TIA polega na niedostatecznym dopływie krwi do obszaru mózgu, co zaburza krążenie mózgowe, lecz szybko ustępuje. W przeciwieństwie do udaru mózgu, TIA ustępuje w czasie 24 godzin i nie powoduje trwałych uszkodzeń. Niemniej TIA to zaburzenie, które należy traktować z należytą powagą, a każdego pacjenta należy zabrać do szpitala i przebadać.(2,3)
Częstość występowania udaru mózgu, ważne czynniki ryzyka
Udar mózgu to zdarzenie, które nie występuje jedynie u osób w podeszłym wieku, lecz może dotyczyć również młodych osób dorosłych, osób w średnim wieku, a nawet dzieci. Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu wzrasta z wiekiem. Do udaru mózgu najczęściej dochodzi w godzinach porannych, do południa. Najczęściej wiąże się ze współwystępowaniem kilku spośród następujących czynników ryzyka: nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie cholesterolu, palenie tytoniu, migotanie przedsionków (zaburzenia rytmu serca), styl życia bez aktywności fizycznej, otyłość, cukrzyca, zaburzenia krzepnięcia, zwężenie naczyń i udar mózgu w rodzinie.(1,3)
U osób, które przebyły udar mózgu, ryzyko kolejnego udaru jest 10-krotnie większe w porównaniu z osobami zdrowymi.
Objawy udaru mózgu(3)
- Osłabienie kończyn, drętwienie, paraliż (ręki lub nogi po jednej stronie ciała)
- Asymetria twarzy, asymetria w obrębie ust
- Zaburzenia mowy lub afazja (brak możliwości rozumienia lub formułowania wypowiedzi; osoby z ciężką afazją nie są w stanie zrozumieć słów lub mówić)
- Zaburzenia widzenia, podwójne widzenie, ubytek w polu widzenia
- Zawroty głowy, zaburzenia chodu, zaburzenia równowagi
- Nagły silny ból głowy, następnie dezorientacja.
Co należy robić w przypadku podejrzenia udaru mózgu?
Ważne, aby pacjent lub osoba z jego otoczenia rozpoznała objawy udaru mózgu, zapisała godzinę wystąpienia objawów i natychmiast wezwała karetkę, dzwoniąc pod numer 999 (ewentualnie 112). Może to mieć istotny wpływ na życie pacjenta, ponieważ tak zwane okno czasowe jest bardzo wąskie. Wynosi ono trzy godziny albo – w niektórych przypadkach – cztery i pół godziny od wystąpienia objawów do rozpoczęcia skutecznego leczenia trombolitycznego, które może uratować pacjentowi życie.(4)
Pacjentowi należy wydać trzy proste polecenia i ocenić jego reakcję.
- Poprosić pacjenta, aby się uśmiechnął lub pokazał zęby (możliwość poruszania tylko jedną częścią ust jest stanem nieprawidłowym)
- Poprosić pacjenta, aby podniósł obie ręce (brak możliwości utrzymania w górze jednej z rąk jest stanem nieprawidłowym)
- Poprosić pacjenta o wypowiedzenie prostego zdania. (Nieprawidłowym jest stan, w którym mowa pacjenta jest bełkotliwa, trudna do zrozumienia lub gdy pacjent nie jest w stanie mówić.)
Leczenie
Leczenie trombolityczne rozpoczęte w czasie trzech godzin może zapobiec trwałym uszkodzeniom. Takie formy leczenia stosuje się w ośrodkach udarowych, znajdujących się na terenie całego kraju. Leczenie obejmuje podawanie leków działających na krzepnięcie krwi, interwencje polegające na poszerzeniu tętnic, leczenie chorób podstawowych, fizjoterapię i rehabilitację w celu redukcji następstw choroby. Rekonwalescencja może trwać kilka miesięcy, a nawet lat.(4)
Profilaktyka
Ryzyko udaru mózgu można zmniejszyć przez zmianę stylu życia (regularna aktywność fizyczna, normalizacja masy ciała, dieta bogata w owoce, warzywa, ryby morskie i pieczywo pełnoziarniste, lampka czerwonego wina dobrej jakości, picie dużej ilości płynów) oraz leki stosowane w celu kontroli czynników ryzyka, zabieg chirurgiczny oraz stosowanie na przykład kwasu acetylosalicylowego w celu zahamowania adhezji płytek krwi.(5,6)
Autor:
Anna Garai (dziennikarz medyczny)
Piśmiennictwo
- (1) Grysiewicz RA, Thomas K, Pandey DK. Epidemiology of ischemic and hemorrhagic stroke: incidence, prevalence, mortality, and risk factors. Neurol Clin. 2008;26(4):871-vii. doi:10.1016/j.ncl.2008.07.003. Return to content
- (2) Abbott AL, Silvestrini M, Topakian R, et al. Optimizing the Definitions of Stroke, Transient Ischemic Attack, and Infarction for Research and Application in Clinical Practice. Front Neurol. 2017;8:537. Published 2017 Oct 18. Return to content
- (3) Yew KS, Cheng EM. Diagnosis of acute stroke. Am Fam Physician. 2015;91(8):528-536. Return to content
- (4) Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, et al. 2018 Guidelines for the Early Management of Patients With Acute Ischemic Stroke: A Guideline for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association [published correction appears in Stroke. 2018 Mar;49(3):e138] [published correction appears in Stroke. 2018 Apr 18;:]. Stroke. 2018;49(3):e46-e110. doi:10.1161/STR.0000000000000158. Return to content
- (5) Bailey RR. Lifestyle Modification for Secondary Stroke Prevention. Am J Lifestyle Med. 2016;12(2):140-147. Published 2016 Feb 21.
doi:10.1177/1559827616633683. Return to content - (6) Aspirin Cardio 100mg Ulotka dla pacjenta https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/785/leaflet Return to content
Powiązane artykuły:
Tabletki Aspirin® Cardio są wskazane u osób z wieloma czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, w celu zmniejszenia ryzyka zawału mięśnia sercowego i udaru niedokrwiennego mózgu.
Aspirin® Cardio - Informacja o leku
Lek zawiera kwas acetylosalicylowy i jest dostępny bez recepty. Bayer Sp. z o.o.
Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
